KİMLİK VE YAŞAM

Kimliklilik, günümüzde çok tartışılan bir konu. Bireyler aynı anda birçok kimliğe sahip olabiliyor… Her kimliğin kişiye yüklediği rol ve sorumluluklarsa ayrı. Fakat bu çok kimliklik bireylerin kendileriyle ve bazen de çevresindeki diğer insanlarla çatışmalara girmesine engel değil. 

Tarih sahnesinde çok kimlikliği yaşamış bir karakter var: Eli Cohen. 3 yıl boyunca İsrail casusu olarak Suriye’de faaliyet gösterdi. Kimlikleri çatıştı, omuzlarındaki yük çok fazlaydı. Bu kimliklilik çatışmasının vardığı yer ise ölümdü. İdam edilerek öldü Cohen. Casus kimliği hayatına mal oldu ve sahip olduklarını da kaybetti. İki farklı insanın kimliğini yaşaması onu ölüme götürmüştü. Daha doğrusu, onu iki farklı kimlikte yaşamaya iten sebepler sonucunda hayatını kaybetmek durumunda kaldı…

Şu açık ki, Cohen İsrail devletinin ajanı olarak Suriye’de uzun süre yaşadı ve devletiyle sayısız bilgi alışverişinde bulundu. Bir Yahudi olarak yakalandığı taktirde öldürüleceğini elbette biliyordu. Buna rağmen, tüm zorluklara rağmen, ülkesi için bu görevi devam ettirdi. Burada elbette cesaret devreye giriyor. Cesaret ve cesaretin tetiklediği vatanseverlik…  Cohen’in ‘bu’ kimliği için çok daha güçlü değerlerdi bunlar. Yahudi nefretinin bu kadar yoğun olduğu bir ülkede casus olarak çalışmak baştan sona riskti; her an bir şey olabilir endişesiyle tetikte yaşamak… O ise bunu göze almıştı. Sonuçları ne olursa olsun… 

Ölümle sonuçlanan bir tercih… Bu tercihin açıldığı başka bir aralık ise, seçilmiş olan kimliklerin davranış biçimleri ile olan bağıydı. Cohen’in çift kimliğiyle karşımıza çıkan Suriyeli Kamil Emin Sabit karakteri, oldukça önemli ve arkadaşları tarafından saygı duyulan bir insandı. Bunun ise birçok sebebi vardı;  ekonomik durumu sayesinde devlet büyükleriyle kurduğu ilişkisi bunun en önemli nedenlerinden biriydi. Öte yandan İsrail’de yaşayan Eli Cohen’in Suriyeli Kamil’in ekonomik durumuna ulaşması pek de mümkün değildi! Kısacası İsrailli Cohen, Suriyeli Kamil kadar kendini önemli hissedecek bir konumda değildi. Belki de tam da bu yüzden, Cohen, Kamil olmaya daha yakın hissetti kendisini… Casusluk kariyerinin sonuna doğru yaşadığı psikolojik bunalımın kaba hatlarıyla tarifi bu olsa gerek!  

Bu noktada karşımıza çıkan ‘Kimliğin sınırları var mıdır?’ sorusu ise kimliklerin iç içe geçebildiği cevabıyla buluşabilirdi elbette…. Birden çok ya da daha az kimlikle hayatlarımıza devam edebilirdik. Buna karşın, çatışma halleri de devreye girebilirdi. Ki Cohen’in özelinde gördüğümüz de buydu. Özellikle çoğunluğun içinde azınlık olarak yaşamak kişinin kendisini topluma kabul ettirmeye çalışmasına neden oluyordu ve birey bu durumda kendiyle çatışır hale geliyordu. Örneğin Cohen, İsrail’e göç etmeden evvel Mısır’da yaşayan bir Yahudi’ydi. Yani Mısır’da azınlık olarak yaşıyordu. Müslüman bir ülkede azınlık olarak yaşamak zor olduğundan İsrail devletine göç etmişti. Burada ise ailesine daha iyi bir gelecek sağlamak isteği ön plana çıkmıştı. Bu istekten casusluğa uzanan yolda, ait olduklarını kaybetmesi bir yana, bizzat hayatını kaybetmesi; bu hayatı kaybederken ise sürekli olarak yaşadığı kimliklilik çatışması ve aidiyet bunalımı, Cohen’i son derece özel kılan bir husus olsa gerek.

Eli Cohen cesur ve ünlü bir casustu. Casus olmak ise farklı bir kimliği tercih etmenin tek örneğiydi. Çünkü bireyler sahip oldukları kimliklerin içine doğarlar bu kimlikler bir tercih değildir. Bu yüzden Cohen’in kimliği casusluk sırasında değişip tekrar oluşmuştur. Eli Cohen Şam’da 3 yıl boyunca tek başına çalıştı. Suriye hükümeti ve ordusu hakkında önemli gizli bilgileri edindi ve bu bilgiler sayesinde İsrail devleti Altı Gün Savaşını kazandı. Casusluk kariyeri boyunca inişleri ve çıkışları oldu. Düşüşü de yükselmesi gibi şok etkisi yarattı. Yakalandıktan sonra asılarak idam edildi. Bedeni ise hala İsrail’e getirilemedi. 

Ölümünden sonra kendisinin hayatı ve İsrail devleti için yaptığı çalışmalar çok önem kazandı. Casusluk Cohen’e yeni bir kimlik tercih etme şansı vermiş, bu tercihiyle de hayatı tamamen değişmişti. Cohen’in yaşamını çok kimliklilik meselesini anlamak ve anlatmak için yeniden düşünebiliriz.

Kaynakça

Ben-Dan. (tarih yok). İsrail’den Gelen Casus (Eli Cohen Vak’ası).

Gürses, H. (1999, Mayıs). Kimlik Kavramı Üzerine Düşünceler. Ekim 2019 tarihinde https://www.birikimdergisi.com/birikim-yazi/3862/kimlik-kavrami-uzerine-dusunceler#.XadgzS_BLaY adresinden alındı

Hannan, E. B. (1998). Şam’daki Gölge (Our Man In Damascus:Eli Cohen). Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın.

Quetteville, H. d. (2019, Eylül). 2019 Eylül tarihinde Mossad’s master of deception: the astounding true story of Israeli super-spy Eli Cohen: https://www.telegraph.co.uk/on-demand/0/real-eli-cohen-true-story-sacha-baron-cohens-spy/ adresinden alındı

Segev, S. (2019). Eli Cohen Casus. Altınordu Yayınları.